Ο Πάμισος είναι ένα μικρό ποτάμι με συνολικό μήκος από τις πηγές του μέχρι τη θάλασσα, λίγο παραπάνω από 20 χλμ.
Οι πηγές του βρίσκονται στον Άγιο Φλώρο, πάνω στη παλιά Εθνική, λίγο πριν τη Καλαμάτα.
Στις αρχές της δεκαετίας του '70 διάφορα έργα κατέστρεψαν μεγάλο μέρος της μαγείας του ποταμού και της παράδοσης του τόπου. Το ποτάμι οδηγήθηκε σε νέα κοίτη με διαμορφωμένες τσιμεντένιες όχθες. Κτίστηκε ένα μικρό φράγμα λίγο μετά τον Άγιο Φλώρο και ένα μεγαλύτερο κοντά στο χωριό Άρι. Το ποτάμι ουσιαστικά έπαψε να είναι πλωτό από τις πηγές του μέχρι τη θάλασσα. Στον Άγιο Φλώρο υπάρχουν ακόμη οι δέστρες για τις βάρκες αλλά το φραγματάκι λίγο πιο κάτω, αποκλείει την είσοδο στο ποτάμι από τον Άγιο Φλώρο. Στο κάτω μέρος μετά το φράγμα στον Άρι, το ποτάμι έχει γίνει ζούγκλα και είναι μάλλον αδιαπέραστο. Και πιθανότατα το φράγμα θα κλείνει κατά περιόδους κι έτσι κάποιες φορές δεν θα έχει και αρκετό νερό.
Αυτό που μένει λοιπόν είναι το κομμάτι μετά τον Άγιο Φλώρο και μέχρι το φράγμα τον Άρι, όπου το ποτάμι είναι ανοικτό και έχει πολύ νερό.
Η διαδρομή είναι λίγο παραπάνω από 9 χλμ και είναι αρκετή για μια ευχάριστη μέρα το ποτάμι. Στο μισό περίπου μήκος αυτής της διαδρομής οι όχθες είναι τσιμεντωμένες ενώ το υπόλοιπο είναι φυσικό. Παρόλα αυτά ακόμη και στο κομμάτι με τις τσιμεντωμένες όχθες το ποτάμι είναι όμορφο και η φύση έχει βάλει μπροστά να αποκαταστήσει την ασχήμια. Τα τελευταία χρόνια (που δεν υπάρχουν πια κοπάδια για να βοσκήσουν τις όχθες), αυτές έχουν μετατραπεί σε ζούγκλα με καλάμια και δέντρα.
Μάλιστα το μόνο σημείο που μας προβλημάτισε,, ήταν στο τμήμα με τις τσιμενταρισμένες όχθες. Ένα δέντρο είχε κλείσει εντελώς τη διάβαση του ποταμού και αναγκαστήκαμε να βουτήξουμε και να κάνουμε πατέντες.
Λίγο πιο κάτω, πάλι στο τμήμα με τις τσιμεντωμένες όχθες (που δεν φαίνονταν καθόλου), αντιμετωπίσαμε και το μόνο τμήμα με γρήγορα νερά στη διαδρομή μας. Δεν έχω την εμπειρία να το βαθμολογήσω, αλλά από σχετικές φωτογραφίες και βίντεο θα έλεγα ότι ήταν 1-2ου βαθμού. Το τμήμα αυτό ήταν 20-30 μέτρα και ακούσαμε τα ταραγμένα νερά από πολύ πριν, οπότε τα περιμέναμε. Δεν υπήρχαν πέτρες και ήταν σχετικά ανοικτό από δέντρα, οπότε το περάσαμε με χαρακτηριστική άνεση και το καταευχαριστηθήκαμε.
Η εκκίνηση γίνεται 2,3 χλμ μετά τον Άγιο Φλώρο. Παίρνουμε τον δεξί παράδρομο του ποταμού (χώμα). Περνάμε κάτω από την νέα Εθνική και 100 μέτρα πριν από μια γέφυρα μπορούμε να κατέβουμε ακριβώς δίπλα στο ποτάμι, σε όμορφο επίπεδο χώρο κατάλληλο και για πικ νικ μέσα σε μια συστάδα δένδρων.
Παρότι είναι γραμμένο αρκετά ότι το ποτάμι έχει πρόβλημα μόλυνσης, τα πράγματα δεν είναι τόσο χάλια. Στο πάνω μέρος, μέχρι να μπει στο ποτάμι το ρέμα της Μαυροζούμενας, η κατάσταση του ποταμού είναι σύμφωνα με μελέτες "καλή". Μετά το ρέμα της Μαυροζούμενας (μετά τη μέση της διαδρομής μας) είναι "μέτρια". Πουθενά δεν είναι κακή. Να λάβετε επίσης υπόψη, ότι η μόλυνση της Μαυροζούμενας, προέρχεται κυρίως από τα ελαιοτριβεία στη περιοχή της Βαλύρας, τα οποία όμως αυτή την εποχή είναι κλειστά εδώ και μήνες. Το ποτάμι πάντως είναι γεμάτο ψάρια και βατράχια, και από πάνω πετάνε συνεχώς ένα σωρό τεράστια υδρόβια πουλιά που φωλιάζουν στα δέντρα της όχθης και δυστυχώς δεν πρόλαβα να φωτογραφίσω. Είδαμε μάλιστα και ένα ζώο που μπορεί να ήταν ένα χοντρό πουλί που βούτηξε και χάθηκε στα νερά, αλλά επειδή δεν είδαμε κανένα άλλο πουλί να κολυμπάει στο ποτάμι, είναι πολύ πιθανό να μην ήταν πουλί αλλά βίδρα. Όλα αυτά είναι καλά σημάδια για το ποτάμι που δείχνουν ότι εύκολα μπορεί να ανακάμψει.
Οι ντόπιοι πάντως κάνουν μπάνιο στο ποτάμι και έχουν φτιάξει μάλιστα και μια μεγάλη εξέδρα για βουτιές που την έχουν αγκυροβολημένη στη μέση της κοίτης.
Με μια ματιά και για να κάνουμε τις συγκρίσεις, θα έλεγα ότι ο Πάμισος έχει πολύ περισσότερο νερό, είναι καθαρότερος και έχει πολύ πλουσιότερη φύση από τον Αχέροντα στον οποίο βρέθηκα πέρσι το καλοκαίρι.
Το τέλος της διαδρομής είναι στο μεγάλο άνοιγμα που δημιουργείται από το φράγμα στον Άρι. Στο σημείο έχει φτιαχτεί χώρος αναψυχής και υπάρχει ακόμη και μικρή προβλήτα (!) για να κατεβείτε από τη βάρκα.
Κάπου εδώ είχα κλειδώσει και το ποδήλατο που χρησιμοποίησα για να γυρίσω πίσω στην αρχή της διαδρομής για να πάρω το αυτοκίνητο που είχα αφήσει εκεί. Αν είστε μεγαλύτερη παρέα, τα δύο αυτοκίνητα βολεύουν. Αν όμως είστε όπως εμείς μια οικογένεια, τότε το ποδήλατο είναι η λύση.
Ο καλύτερος (αλλά ανεπαρκής) έλεγχος που μπορεί να γίνει στη διαδρομή, είναι από το Google Earth. Παρότι έκανα και όλη τη διαδρομή με το ποδήλατο, στο δρόμο κατά μήκος του ποταμού, ελάχιστα ήταν τα σημεία που μπορούσα να δω το ποτάμι γιατί οι όχθες είναι πραγματική ζούγκλα. Έτσι δεν πήρα είδηση το πεσμένο δέντρο και τα γρήγορα νερά παρά μόνο όταν τα βρήκα μπροστά μου. Σημειώστε επίσης ότι η ζούγκλα στις όχθες κάνει σχεδόν αδύνατη την αποβίβαση ή την εγκατάλειψη παρά μόνο σε ελάχιστα σημεία. Τέλος πάντων, τέλος καλό ... Την επόμενη φορά θα είμαι καλύτερα προετοιμασμένος.
Τουλάχιστον δεν άκουσα το ντόπιους που μου έλεγαν να ρίξω τη βάρκα στον Άγιο Φλώρο. Και πήγα να δω με τα μάτια μου τι έχει παρακάτω. Θα κόλλαγα στο φραγματάκι, θα τρόμαζα να βγω έξω, και θα κατέστρεφα την μέρα μου.
Η διαδρομή κράτησε περίπου δυόμιση ώρες και έγινε με ένα μεγάλο φουσκωτό θαλάσσιο καγιάκ (Gumotex Seawave). Συμμετείχαμε τρία άτομα, εγώ ή γυναίκα μου και η κόρη μου (8,5 ετών).
Και μερικές παρατηρήσεις:
Είναι κρίμα που δεν υπάρχουν αναλυτικές πληροφορίες για εύκολα ποτάμια στην Ελλάδα. Γιατί ποτάμια υπάρχουν. Εδώ βρήκα ολόκληρο ποτάμι (που οι περισσότεροι ούτε ακουστά δεν το έχουν), δίπλα στη Καλαμάτα. Γι' αυτό αποφάσισα να γράψω τόσο αναλυτικά την εμπειρία μου, μπας και βοηθήσω κάποιον άλλο.
Αν μάλιστα έχει κάποιος αναλυτικές πληροφορίες, με ενδιαφέρουν ανάλογες καταβάσεις σε ποτάμια όπως ο Αλφειός, ο Πηνειός, ο Στρυμώνας, ο Νέστος, ο Καλαμάς.
Ο Πάμισος είναι κατάλληλος για εμπορικές καταβάσεις τουριστών. Στον υποδεέστερο Αχέροντα γινόταν χαμός πέρσι το καλοκαίρι. Αν κάποιος το αποφάσιζε, χρειάζεται ελάχιστη δουλίτσα (λίγα κλαδέματα και κάποιες σκαλίτσες σε κάποια σημεία στην όχθη), για να τον εκμεταλλευτεί κάποιος τουριστικά. Και απ' ότι ξέρω υπάρχει στη Καλαμάτα εταιρεία που οργανώνει εκδρομές με θαλάσσια καγιάκ.
Αν μάλιστα η δημοτική αρχή αποφάσιζε να δει τον Πάμισο τουριστικά, εγώ θα πρότεινα και το άνοιγμα (κλάδεμα) της κοίτη του από το φράγμα μέχρι τη θάλασσα. Κάποιος όμως πρέπει να τους το πει.
Και φυσικά να γίνει καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων από τα ελαιοτριβεία της Βαλύρας.
Οι πηγές του βρίσκονται στον Άγιο Φλώρο, πάνω στη παλιά Εθνική, λίγο πριν τη Καλαμάτα.
Στις αρχές της δεκαετίας του '70 διάφορα έργα κατέστρεψαν μεγάλο μέρος της μαγείας του ποταμού και της παράδοσης του τόπου. Το ποτάμι οδηγήθηκε σε νέα κοίτη με διαμορφωμένες τσιμεντένιες όχθες. Κτίστηκε ένα μικρό φράγμα λίγο μετά τον Άγιο Φλώρο και ένα μεγαλύτερο κοντά στο χωριό Άρι. Το ποτάμι ουσιαστικά έπαψε να είναι πλωτό από τις πηγές του μέχρι τη θάλασσα. Στον Άγιο Φλώρο υπάρχουν ακόμη οι δέστρες για τις βάρκες αλλά το φραγματάκι λίγο πιο κάτω, αποκλείει την είσοδο στο ποτάμι από τον Άγιο Φλώρο. Στο κάτω μέρος μετά το φράγμα στον Άρι, το ποτάμι έχει γίνει ζούγκλα και είναι μάλλον αδιαπέραστο. Και πιθανότατα το φράγμα θα κλείνει κατά περιόδους κι έτσι κάποιες φορές δεν θα έχει και αρκετό νερό.
Αυτό που μένει λοιπόν είναι το κομμάτι μετά τον Άγιο Φλώρο και μέχρι το φράγμα τον Άρι, όπου το ποτάμι είναι ανοικτό και έχει πολύ νερό.
Η διαδρομή είναι λίγο παραπάνω από 9 χλμ και είναι αρκετή για μια ευχάριστη μέρα το ποτάμι. Στο μισό περίπου μήκος αυτής της διαδρομής οι όχθες είναι τσιμεντωμένες ενώ το υπόλοιπο είναι φυσικό. Παρόλα αυτά ακόμη και στο κομμάτι με τις τσιμεντωμένες όχθες το ποτάμι είναι όμορφο και η φύση έχει βάλει μπροστά να αποκαταστήσει την ασχήμια. Τα τελευταία χρόνια (που δεν υπάρχουν πια κοπάδια για να βοσκήσουν τις όχθες), αυτές έχουν μετατραπεί σε ζούγκλα με καλάμια και δέντρα.
Μάλιστα το μόνο σημείο που μας προβλημάτισε,, ήταν στο τμήμα με τις τσιμενταρισμένες όχθες. Ένα δέντρο είχε κλείσει εντελώς τη διάβαση του ποταμού και αναγκαστήκαμε να βουτήξουμε και να κάνουμε πατέντες.
Λίγο πιο κάτω, πάλι στο τμήμα με τις τσιμεντωμένες όχθες (που δεν φαίνονταν καθόλου), αντιμετωπίσαμε και το μόνο τμήμα με γρήγορα νερά στη διαδρομή μας. Δεν έχω την εμπειρία να το βαθμολογήσω, αλλά από σχετικές φωτογραφίες και βίντεο θα έλεγα ότι ήταν 1-2ου βαθμού. Το τμήμα αυτό ήταν 20-30 μέτρα και ακούσαμε τα ταραγμένα νερά από πολύ πριν, οπότε τα περιμέναμε. Δεν υπήρχαν πέτρες και ήταν σχετικά ανοικτό από δέντρα, οπότε το περάσαμε με χαρακτηριστική άνεση και το καταευχαριστηθήκαμε.
Η εκκίνηση γίνεται 2,3 χλμ μετά τον Άγιο Φλώρο. Παίρνουμε τον δεξί παράδρομο του ποταμού (χώμα). Περνάμε κάτω από την νέα Εθνική και 100 μέτρα πριν από μια γέφυρα μπορούμε να κατέβουμε ακριβώς δίπλα στο ποτάμι, σε όμορφο επίπεδο χώρο κατάλληλο και για πικ νικ μέσα σε μια συστάδα δένδρων.
Παρότι είναι γραμμένο αρκετά ότι το ποτάμι έχει πρόβλημα μόλυνσης, τα πράγματα δεν είναι τόσο χάλια. Στο πάνω μέρος, μέχρι να μπει στο ποτάμι το ρέμα της Μαυροζούμενας, η κατάσταση του ποταμού είναι σύμφωνα με μελέτες "καλή". Μετά το ρέμα της Μαυροζούμενας (μετά τη μέση της διαδρομής μας) είναι "μέτρια". Πουθενά δεν είναι κακή. Να λάβετε επίσης υπόψη, ότι η μόλυνση της Μαυροζούμενας, προέρχεται κυρίως από τα ελαιοτριβεία στη περιοχή της Βαλύρας, τα οποία όμως αυτή την εποχή είναι κλειστά εδώ και μήνες. Το ποτάμι πάντως είναι γεμάτο ψάρια και βατράχια, και από πάνω πετάνε συνεχώς ένα σωρό τεράστια υδρόβια πουλιά που φωλιάζουν στα δέντρα της όχθης και δυστυχώς δεν πρόλαβα να φωτογραφίσω. Είδαμε μάλιστα και ένα ζώο που μπορεί να ήταν ένα χοντρό πουλί που βούτηξε και χάθηκε στα νερά, αλλά επειδή δεν είδαμε κανένα άλλο πουλί να κολυμπάει στο ποτάμι, είναι πολύ πιθανό να μην ήταν πουλί αλλά βίδρα. Όλα αυτά είναι καλά σημάδια για το ποτάμι που δείχνουν ότι εύκολα μπορεί να ανακάμψει.
Οι ντόπιοι πάντως κάνουν μπάνιο στο ποτάμι και έχουν φτιάξει μάλιστα και μια μεγάλη εξέδρα για βουτιές που την έχουν αγκυροβολημένη στη μέση της κοίτης.
Με μια ματιά και για να κάνουμε τις συγκρίσεις, θα έλεγα ότι ο Πάμισος έχει πολύ περισσότερο νερό, είναι καθαρότερος και έχει πολύ πλουσιότερη φύση από τον Αχέροντα στον οποίο βρέθηκα πέρσι το καλοκαίρι.
Το τέλος της διαδρομής είναι στο μεγάλο άνοιγμα που δημιουργείται από το φράγμα στον Άρι. Στο σημείο έχει φτιαχτεί χώρος αναψυχής και υπάρχει ακόμη και μικρή προβλήτα (!) για να κατεβείτε από τη βάρκα.
Κάπου εδώ είχα κλειδώσει και το ποδήλατο που χρησιμοποίησα για να γυρίσω πίσω στην αρχή της διαδρομής για να πάρω το αυτοκίνητο που είχα αφήσει εκεί. Αν είστε μεγαλύτερη παρέα, τα δύο αυτοκίνητα βολεύουν. Αν όμως είστε όπως εμείς μια οικογένεια, τότε το ποδήλατο είναι η λύση.
Ο καλύτερος (αλλά ανεπαρκής) έλεγχος που μπορεί να γίνει στη διαδρομή, είναι από το Google Earth. Παρότι έκανα και όλη τη διαδρομή με το ποδήλατο, στο δρόμο κατά μήκος του ποταμού, ελάχιστα ήταν τα σημεία που μπορούσα να δω το ποτάμι γιατί οι όχθες είναι πραγματική ζούγκλα. Έτσι δεν πήρα είδηση το πεσμένο δέντρο και τα γρήγορα νερά παρά μόνο όταν τα βρήκα μπροστά μου. Σημειώστε επίσης ότι η ζούγκλα στις όχθες κάνει σχεδόν αδύνατη την αποβίβαση ή την εγκατάλειψη παρά μόνο σε ελάχιστα σημεία. Τέλος πάντων, τέλος καλό ... Την επόμενη φορά θα είμαι καλύτερα προετοιμασμένος.
Τουλάχιστον δεν άκουσα το ντόπιους που μου έλεγαν να ρίξω τη βάρκα στον Άγιο Φλώρο. Και πήγα να δω με τα μάτια μου τι έχει παρακάτω. Θα κόλλαγα στο φραγματάκι, θα τρόμαζα να βγω έξω, και θα κατέστρεφα την μέρα μου.
Η διαδρομή κράτησε περίπου δυόμιση ώρες και έγινε με ένα μεγάλο φουσκωτό θαλάσσιο καγιάκ (Gumotex Seawave). Συμμετείχαμε τρία άτομα, εγώ ή γυναίκα μου και η κόρη μου (8,5 ετών).
Και μερικές παρατηρήσεις:
Είναι κρίμα που δεν υπάρχουν αναλυτικές πληροφορίες για εύκολα ποτάμια στην Ελλάδα. Γιατί ποτάμια υπάρχουν. Εδώ βρήκα ολόκληρο ποτάμι (που οι περισσότεροι ούτε ακουστά δεν το έχουν), δίπλα στη Καλαμάτα. Γι' αυτό αποφάσισα να γράψω τόσο αναλυτικά την εμπειρία μου, μπας και βοηθήσω κάποιον άλλο.
Αν μάλιστα έχει κάποιος αναλυτικές πληροφορίες, με ενδιαφέρουν ανάλογες καταβάσεις σε ποτάμια όπως ο Αλφειός, ο Πηνειός, ο Στρυμώνας, ο Νέστος, ο Καλαμάς.
Ο Πάμισος είναι κατάλληλος για εμπορικές καταβάσεις τουριστών. Στον υποδεέστερο Αχέροντα γινόταν χαμός πέρσι το καλοκαίρι. Αν κάποιος το αποφάσιζε, χρειάζεται ελάχιστη δουλίτσα (λίγα κλαδέματα και κάποιες σκαλίτσες σε κάποια σημεία στην όχθη), για να τον εκμεταλλευτεί κάποιος τουριστικά. Και απ' ότι ξέρω υπάρχει στη Καλαμάτα εταιρεία που οργανώνει εκδρομές με θαλάσσια καγιάκ.
Αν μάλιστα η δημοτική αρχή αποφάσιζε να δει τον Πάμισο τουριστικά, εγώ θα πρότεινα και το άνοιγμα (κλάδεμα) της κοίτη του από το φράγμα μέχρι τη θάλασσα. Κάποιος όμως πρέπει να τους το πει.
Και φυσικά να γίνει καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων από τα ελαιοτριβεία της Βαλύρας.